“Altılı faaliyet kodu” olarak da adlandırılan ve Avrupa Birliği ülkelerinde ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflandırması olarak kullanılan NACE kodu; ülkemizde de kullanılmaya başlanan altı haneli bir sayı olarak düşünülebilir.
NACE kodu; iş yerinin faaliyetlerinin tehlike derecesini ortaya koyduğu için ticari faaliyetlerini başlatmak isteyen veya halihazırda ticari faaliyeti bulunan tüm girişimciler bu kodu öğrenmelidir. NACE kodunun giderek yaygınlaşması ve girişimcilerin bu konu hakkındaki soru işaretlerinin çoğalması sebebiyle bu yazımızda NACE kodu hakkında merak edilenler üzerinde duracağız.
NACE Kodu Nedir?
İşletmenin faaliyet kodu olarak ifade edilebilen NACE kodu; 6 haneli ve işyerinin yaptığı işin tanımlanıp sınıflandırılmasını sağlayan bir koddur. NACE kodu şirket kuruluşunda belirlenir ve şirket sözleşmesi ile bu kod arasında uyum olmalıdır.
Firmalar NACE koduna göre faaliyetlerini devam ettirmekle ve faaliyetlerinde gerekli standartları karşılamakla yükümlülerdir. NACE kodunun yalnızca istatistik amacıyla kullanıldığı görüşü eksik ve hatalıdır. İş güvenliği, sosyal güvenlik uyuşmazlığı ve iş güvenliği firmaları ile çalışma gereksinimi gibi birçok alanda bu kod önemli bir role sahiptir.
NACE Kodunuzu Nasıl Öğrenebilirsiniz?
Altı haneden oluşan NACE kodunda kullanılan tüm rakamların özel anlamları vardır. Bu rakamların sıralaması dahi işyerlerinin faaliyet alanlarını birbirinden ayırır. NACE kodunun ilk iki rakamı işyeri faaliyetlerinin sınıflandırılmasını ortaya koyar. Geri kalan dört rakam ise alt faaliyet alanlarının ne olduğu ile ilgili bilgi verir.
NACE kodunu öğrenmek isteyen firma yetkililerinin benimseyebileceği en kolay yöntem; SSK sicil numarasını incelemektir. Bu numaranın 3. ve 8. hanesine kadar yazılan rakamlar o işletmenin NACE kodunu ortaya koyar.
Bazı işletmelerin NACE kodları 4 rakamlı da olabileceği için NACE kodu öğrenmek için en kesin yol; sorgulama yapmak ya da muhasebecilere danışmaktır. NACE kodunun farklı sayıda rakamlardan oluşmasının nedeni; işletmenin faaliyet alanlarının özelleştirilmesidir.
Örneğin bir firma yalnızca ekmek üretiyor olabilir ya da çavdarlı, glütensiz vb. ekmek üretimi yapıyor olabilir. Bu farklılık NACE koduna doğrudan yansır.
NACE kodunu öğrenmenin bir diğer yöntemi internet vergi dairesinden barkodlu vergi levhası almaktır. Bu belgede yazan “ana faaliyet kodları” kısmında NACE kodu bulunmaktadır. Vergi levhasındaki kod ile işletmenin iş kolu uyuşmadığı takdirde yetkililerin TOBB’a başvurması ve NACE kodu düzeltme talebi iletmesi gerekir. Bu uyumsuzluk düzeltilmezse 6331 sayılı iş kanunu kapsamında şirket ceza alabilir.
NACE Kodu Değişikliği
NACE kodu değişikliği iççin takip edilmesi gereken prosedürler, NACE kodunun hangi belgede yanlış olduğuna göre değişiklik gösterebilir. Bu kod ile şirketin faaliyetlerinin uyumlu olması gerektiği için işyeri yetkilileri NACE kodu değişikliği sürecini ihmal etmemelidir.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği kanunu ile birlikte şirketlere yüklenen sorumluluklar ve işyerlerinin “az tehlikeli”, “tehlikeli” ve “çok tehlikeli” gibi tehlike sınıfları kapsamında değerlendirmeleri NACE kod değişiklik süreçlerinin önemini arttırmaktadır.
- NACE kodu vergi levhasında yanlış yazıldığında bunun için bağlı olunan vergi dairesine NACE Kodu Değişikliği Talep Dilekçesi sunulmalıdır.
- İstenen NACE kodu ve Ticaret Sicil Müdürlüğü tarafından tescil olunan NACE kodu arasında iş konusu bazında uyum varsa, değişiklik için vergi levhası değişikliğinden sonra ticaret odasına başvuru yapılması gerekir.
- Sosyal Güvenlik Kurumunda NACE kodu değişikliği yapılması gerekiyorsa https://uyg.sgk.gov.tr/nacedegisikliktalep/Welcome.do linkinden işlem yapılabilir. Yapılan işlemlerin onaylanmasıyla işyeri sahipleri NACE kodu değişimini görüntüleyebilirler.
İş Güvenliği Uzmanı Görevlendirmede Sınıflar
NACE kodu; tehlike sınıflarını belirtmesi ile bir işyerinde hangi sınıfta iş güvenliği uzmanı çalıştırılması gerektiğini açıkça ifade eder. Bu veriden yola çıkarak faaliyetleri “tehlikeli” sınıfta yer alan işletmelerin B sınıf belgeye sahip olan iş güvenliği uzmanlarıyla; “çok tehlikeli” sınıfta yer alan işletmelerin ise A sınıf belgeye sahip olan iş güvenlik uzmanlarıyla çalışması gerekir.
İşyerinde verimli bir çalışma ortamının yaratılması, çalışanların iş kazası ve meslek hastalıklarına yakalanmamaları, can ve mal güvenliğinin riske atılmaması ve iş verimliliğinin arttırılması adına iş güvenliği uzmanlarının mutlak surette görevlendirilmesi gerekir.
6331 Sayılı İş Sağlığı Güvenliği kanunu tarafından getirilen bu yükümlülüklere uymayan işyerlerine yaptırım uygulanacaktır. Bünyelerinde iş güvenliği uzmanlı çalıştırmak istemeyen ve yasal yükümlülüklerini konunun uzmanlarına devretmek isteyen işyerlerinin OSGB firmalarından hizmet alması gerekir.
NACE Kodu ve Tehlike Sınıfları Listesini indirmek için tıklayınız
İSG yani iş sağlığı ve güvenliği kapsamında NACE kodlarında tehlike sınıfları yer almaktadır. Faaliyet gösterilen iş kolundan doğan tehlike durumları firmaların İSG hizmeti almasını zorunlu kılmaktadır.
NACE kodlarında belirlenen iş kolu tehlikeli ve çok tehlikeli olarak tanımlanan işyerlerinde 1 kişinin dahi çalışıyor olması; OSGB açılımı: “Ortak Sağlık Güvenlik Birimi” kuruluşlarından hizmet alması gerekir. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfına giren sektörlere örnek olarak; inşaat, ağır sanayi, sağlık, akaryakıt, mobilya, diş hekimliği ve imalat örnek gösterilebilir.
Az tehlikeli olarak sınıflandırılan iş kollarında 1 Temmuz 2020 tarihi itibariyle; 50’den fazla çalışan olması durumunda OSGB firmaları ile çalışılması zorunluluğu getirilecektir. Bu kapsamda az tehlikeli iş kollarında faaliyet gösteren firmaların yasal süreçlere hazırlanması önerilmektedir.