İş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi, iş verimliliğinin yükseltilmesi, çalışanların iş ortamında kendini daha güvenli hissetmeleri ve işverenlerin kayba uğramaması adına 6331 sayılı iş kanunu önemli düzenlemeler yapılması yükümlülüğünü getirmiştir.
Tehlike sınıfları özelinde her işyerine yüklenen sorumluluklar ile işyerleri için belirlenen kriterler değişiklik göstermekle birlikte; işverenler para cezalarından kurtulmak ve iş sağlığı ve güvenliği ilkelerine uygun hareket edebilmek için OSGB firmaları ile anlaşarak sorunsuz günler geçirmeyi amaçlamaktadır.
İş Güvenliği Denetimlerinin Amacı
İş Sağlığı ve Güvenliği denetimlerinin temel amacı 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği kanununun tam olarak uygulanıp uygulanmadığını tespit etmek, tespit edilen aksaklıkları bildirmek, gerekli önlemlerin alınmasını sağlayıp iş kazalarının sayısını azaltmaktır.
İş yerlerinde iş güvenliği ile ilgili denetlenen ana hususlar ilgili kanunda belirtilmektedir. Buna göre; işyerinin konumu, işyerinde uygulanan üretim süreçleri, üretim teknolojileri, çalışanların sağlık kontrollerinin yapılıp yapılmadığı, çalışma ortamında sağlık için risk teşkil eden unsurların bulunup bulunmadığı, firmanın faaliyet alanı doğrultusunda tehlike sınıfına uygun işyeri hekimi, işyeri hemşiresi ve isg uzmanı çalışıp çalışmadığı gibi kriterler kapsamlı bir şekilde denetlenir.
İş sağlığı ve güvenliği denetimleri yasal dayanağını 81 sayılı ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) sözleşmesinden alır. Ülkemizde iş güvenliği denetimlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Teftiş Kurulu gerçekleştirir.
İş Güvenliği Denetimleri ile İlgili Bilinmesi Gerekenler
- İş Güvenliği denetimleri 6331 sayılı iş kanunu ve ilgili mevzuatlar dahilinde planlı ya da spontane olarak gerçekleştirilebilir. Devlet; yasal düzenlemeleri yapmakla olduğu kadar; işyerlerinin bu yükümlülükleri karşılayıp karşılamadığını denetlemek ile de görevlidir.
- İş güvenliği denetimlerinde tepkisel ve önleyici teftiş yaklaşımları uygulanmaktadır. Bu kapsamda iş kazalarının ve meslek hastalıklarının ortaya çıkmasının önlenmesi, İSG farkındalığının artması, iş güvenliğinin sürdürülebilir hale gelmesi, çalışma ortamının güvenliğinden emin olunması ve çalışanların güvenlik endişesi yaşamaması amaçlanır.
- İş güvenliği denetimleri az önce de belirttiğimiz gibi planlı veya habersiz bir şekilde gerçekleştirilebilir. Planlı ziyaretlerin temel amacı işverenleri ve işyerindeki OSGB çalışanlarının harekete geçmesini sağlamaktır. Program dışı teftişler genellikle iş kazası, meslek hastalıkları ya da iletilen şikayetler sonucu düzenlenir. Aniden başlayan denetimler sonucunda işyerleri yeterli hazırlığa sahip değillerse ciddi yaptırımlarla karşılaşabilirler.
İş Güvenliği Denetimleri Sonucunda Karşılaşılabilecek Yaptırımlar
Her ne kadar genellikle para cezaları gündeme gelse de iş güvenliği denetimleri sonucunda işverenlere idari, cezai ve hukuki yaptırımlar uygulanabilmektedir. İşin durdurulması, çalışmaktan alıkoyma, idari para cezaları, hapis cezası, maddi manevi tazminatlar işverenlere verilebilmektedir.
Ülkemizde henüz iş güvenliği denetimleri tam anlamıyla gerçekleşememekte; özellikle çok tehlikeli sınıfta yer alan faaliyet alanlarına sahip işyerleri çoğunlukla kontrolsüz kalmaktadır. Son dönemde alınan tedbirlerle bu durum değişmeye başlamakla birlikte gelinen nokta henüz yeterli değildir.
İş güvenliği denetimleri sırasında işverenler, çalışanlar ve OSGB çalışanları zorlu bir süreçten geçerler. Özellikle kanunun gerektirdiği tedbirler alınmamışsa ve çalışma ortamı henüz çalışanların huzurlu çalışabilecekleri ölçüde güvenli değilse farklı yaptırımlarla karşılaşırlar.